ජපාන අගමැති රෝනල්ඩ් රේගන්ට අඳින්න සැරසේ.....

මෑතක් වෙනකම්ම ලංකාවට වැඩියෙන්ම ආධාර දුන්න රට වුනේ ජපානේ.ඊට පස්සේ ඒ තැනට ආවේ චීනේ...චීනේ ඒ තැනට එනවාත් එක්කම වාගේ ,ඇමරිකාවට පස්සේ දෙවැනියට ලොකුම ආර්ථිකය විදිහට ජපානයට තිබුන තැනත් නැති වේලා ගිහින් එතැනට චීනේ ආවා.ඉස්සර ඉලොක්ට්‍රොනික් බඩු කඩයකට ගියාම තිබුනේ වැඩිපුර ජපානේ බඩු...පස්සෙන් පහු ඒ තැනට කොරියන් ,චීන බඩු එන්න ගත්තා.මං ඔය කාරණා ටික කියන්න ගත්තේ ලොකු ලොකු ඉලක්කම් සරඹ දැම්මේ නැතත් ඕනෑම කෙනෙක්ට ඔය උඩ කාරණා ටික දිහා බැලුවාම හිතා ගන්න හැකියි ජපාන ආර්ථිකේ මොකක් හරි අවුලක් තියෙන විත්තිය.

• ඇත්තටම මොකක්ද ජපාන ආර්ථිකේ අවුල?

 හරි දැන් බලමු මේ අවුලට මුල මොකක්ද කියලා....දෙවැනි ලොක යුද්දේට පස්සේ ජපාන ආර්ථිකය පිම්බේ දියුණු වෙන්න ගත්තා.මේ දියුණුව කොටස කිපයකට බේදලා දක්වන්න පුළුවන්.මේ දැන් තියෙන අවුලට කලින් 1986 දෙසැම්බර් වල ඉඳන් 1991 පෙබරවාරි වෙනකම්  කාලේ ආර්ථික වශයෙන් හඳුන්වනවා "දේපොළ  වෙළඳපොළ බුබුළු ආර්ථික සමය(Japanese asset price bubble) කියලා .( බුබුලක් කියන්නේ සබන් බුබුලක් වාගෙ එකක් .ඕනේනම් බැලුම් බෝලයක් කියලා හිතා ගන්න.)මේ කාලේ ජපානයට බොහොම හොඳයි.නිශ්චල දේපොළ ඒ කියන්නේ ඉඩම් වල මිල බලන් ඉද්දී ඉහළ යනවා.කොටස් වෙළඳපොළත් අති ධාවනකාරියි.දෙකයි පනහේ කොම්පැනියක වුනත් කොටස් උණු කැවුම් වාගේ විකිණෙනෙනේ.කොටස මිලදී ගන්න තියෙන ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා කියන්නේ කොටස් වල අගයත් පිම්බේ ඉහළ යනවා කියන එක..

ඉඩම්මුත් ඒ වාගේ තමයි...1989 වාගේ වේද්දී තොකියෝ ඉඩම් වල වටිනාකම  කොච්ර ඉහළ ගියාද කියනවානම් තොකියෝ නුවර ඇතුළේ දුවන යමනොතේ කියන දුම්රිය  මාර්ගයට කවර් වෙන ප්‍රදේශ වල වටිනාකමේන්, මුළු ඇමරිකාවේම ඉඩම් මිලට ගන්න පුළුවන්කම තිබුනාලු.

•  නරක නැහැ නේද?

 නරක් වුනේ ඒක ආර්ථික බබල් එකක් වුන එක. බබල් එකකට පිම්බෙන්න පුළුවන් සීමාවක් තියෙනවා .ඒ සීමාව පැන්න ගමන් ඩෝං! ආපහු ඉතිං මුකුත් නැහැ.ඔය ආර්ථික බබල් එක පිපිරෙනවා 1991 දී.මුලිකම හේතුව තමයි...ආර්ථික ප්‍රසාරණය වෙන්න ප්‍රධාන හේතුව නිෂ්පාදනයක් හරහා මුදල් ඉපයිමක් නොවී ඉඩම් වල මිළ ඉහළ යාම මත ‍රැඳිලා තිබුනු එක.තවත් හේතු තියෙනවා ගල්ෆ් යුද්ධය ආරම්භ වේලා තෙල් මිල ඉහල යාම වාගේ.91 දී ඉඩම් මිලත් කාඩාගෙන වැටෙන්න ගත්තා වාගේම කොටස් වෙලඳපොළත්  ඉතිහාසයේ නොවුනු දැවැන්ත කඩා වැටිමකට මුහුණ දුන්නා.ඊයේ ෆෙරාරි එකෙන් ගිය කොම්පැනි  අයිතිකාරයෝ ,සමාගම් බකොලොත් වේලා ඉන්න හිටින්න තැන් නැතිව මහ පාරටම වැ‍ටුනා.

ඔය වැටිච්ච වැටිල්ල ජපානේට අවුරුද්දු 20ක් ගිහිල්ලත් ගොඩ එන්න බැරි වුනා.2002දී වාගේ  ගොඩ එන්න පොඩි ට්‍රයි එකක් දැම්මත් හරි ගියේ නැහැ.ජපානේ මේ විසි වසර හඳුන්වන්නේ අහිමිව ගිය වසර විස්ස කියලා.

මේ අවුරුද්දි 20 ඇතුළත දේශපාලන ස්ථාවරව තිබුනේ අර 2002 කාලේ ගොඩ එන්න පොඩි ට්‍රයි එකක් දාපු කාලේ විතරයි. අගමැති වරු අවුරුද්දට 3,4 දෙනා ඉල්ලා අස්වේලා ගෙදර ගියා වැඩේ කරන්න බැහැ කියලා.

ජපානය දිර්ඝ කාලයක් පාලනය කරපු පක්ෂයම ඉවත් කරලා විපක්ෂයට බලය දීලත් ජනතාව බැලුවා ගොඩ එන්න පුළුවන්ද කියලා  .ඒත් හරි ගියේ නැහැ. ජපාන සමාගම්  වලට අළුත් තරගයක් වෙනත් ආසියනු සමාගම් වලින් එල්ල වෙන්න ගත්තා.සොනි සමාගමට තිබුන තැන සම්සුන් සමාගමට හිමි වුනා, විතරක් නෙමයි සොනි,පැනසොනික්  සමාගම් දැවැන්ත පාඩු ලබන්න ගත්තා.ෂාප් සමාගම  වාගේ දැවැන්තයෝ බංකොලොත් වුනා.කොටස් වෙළඳපොළ අගය අවුරුද්දු 30කට කලින් තිබුන අගය දක්වා පහත වැ‍ටුනා.වි‍රැකියාව ඉහල යාම ,වාගේ අර්ථිකමය හානි වලට අමතරව වයස්ගත ජනගහනය ඉහලයම, දරු උපත් අඩුවීම වාගේ ප්‍රශ්ණත් මේ එක්කම ඇති වෙන්න ගත්තා.

• එතොකොට කවුද රොනොල්ඩ් රේගන්ට අඳින්න හදන්නේ? 

ඒ දැන් ඉන්න අගමැති ,ෂින්සෝ අබේ. බ්ලොග් ලියන අබේපාල මාමා එහෙම නෙමයි .හැබැයි මේයාටත් ‍ෆිට් එකට අබේ මාමා කියලා වුනත් කියන්න පුළුවන්...

අගමැති අබේ  බලයට එන්නේ 2012 දෙසැම්බර් ..මේ උන්නැහේ ඊට කලිනුත් 2006 දී ජපනේ අගමැති වුනා,හැබැයි අවුරුද්දක්වත් හිටියේ නැහැ.ඒ දවස් වල ආපු ප්‍රශ්ණත් එක්ක ඉන්න බැහැ කියලා ඉල්ලා අස්වේලා ගියා.

මෙහේ දේශපාලකයෝ කියන්නේ මහ සවුත්තු ජාතියක්..හරිනං මහජනයා ගැන හිතලා කාගෙන ඉන්න එපැයි...අපේ කට්ට්ටිය වාගේ...පොඩ්ඩ එහා මේහා වෙන්න බැහැ දමලා ගහලා යනවා... නේ….. ජනතාව පව් නේද?

• දැන් අගමැති අබේට පුළුවන්ද ජපානේ ගොඩ ගන්න?

 එයා කියනවා එයාට පුළුවන් කියලා..ඔව් ඉතිං ලොකේ කොයි දේශපාලඥයාද තමන්ට බෑ කියල කියුවේ.එයා එයාගේ ආර්ථික වැඩපිළිවෙළට කියන්නේ අබේනෝමික්ස්(Abenomics) කියලා..

• ඒ මොකක්ද ඒ?

 ඔය වචනේ අබේ ගේ නමේ Abeයි Economics කොටසට එකතු කරලා හදපු වචනයක් ..ඉස්සර 81 ඉඳන් 89 වෙනකම් ඇමරිකාව පාලනය කරපු රේගන් ජන්ධිපතිවරයාගේ ආර්ථික උපායමාර්ගය එයා ගේ නමේ Reagan කැල්ලයි Economics එක්ක එකතු කරලා Reganomics කියලා පත්තර වල එහෙම ඒ කාලේ හඳුන්වලා දීලා තියෙනවා. එකේ පොඩි කොපි පාරක් තමයි අබෙනොමික්ස්...

•  සරළ කියුවොත් මොනවාද ඔකේ තියෙන්නේ?

 මුදල් සංසරනය ස්ථාවරතවය තුළින් අවධමනය (අපිට අර මහා බැංකුව නිතර දේවෙලේ මතුරන උද්ධමනයේ විරුද්ධ වචනය  හොඳේ! හැබැයි උද්ධමනය නරක හින්දා අවධමනය හොඳයි කියලා එහෙම තේරුම් ගන්නවා නෙමේයි) හා ඩොලරයට සාපේක්ෂව යෙන් අගය දුර්වල කිරීම තුළින් (ඔන්න ඔය කාරණයත් පරිස්සමෙන් තේරුම් ගන්න ඔනෑ තැනක්)මහා පර්මාණ ආර්ථික ව්‍යාප්ති හරහා ආර්ථික ස්ථයිභාවයක්  ඇති කිරීම.

• වැඩිය පැහැදිලිව කියුවොත්මොනාවද ඕක හරහා කරන්නේ?

 ලංකාවේ කරන්න ඕන දේ ,විරුද්ධ දේ තමයි ජපානේ කරන්න ඔනේ ...ලංකාවේ උද්ධමනය තියෙන්නේ ඉහළ අගයක අපේ මහා බැංකුවනම් කියන්නේ  6.8% වාගේ කියලා. ඒ වුනත් ඉතිං බඩු ගන්න ගියාම අපි දන්නවා ගිය අවුරුද්දේ රුපියල් 100 කින් ගත්ත බඩු මේ අවුරුද්දේ 107 කින් ගන්න බැරි විත්තිය.

ලංකාවේ තත්වය අනුව උද්ධමනය පාලනය කරන එක තමයි කරන්න ඕනේ...හැබැයි ජපානේදී  අවධමනය නිසා අබේගෙ රජය ජපාන මහ බෑංකුව හරහා 2% ක උද්ධමන ඉලක්කයක් (Inflation targeting )පවත්වාගෙන නිෂ්පාදනය ,මිල පහත වැටිම් වලින් ආරක්ෂාකර ගෙන රට තුළ මුල්‍ය ස්ථාවරභාවයක් පවත්වා ගන්න තමයි උත්සහා කරන්නේ.

ඊ ලඟට දැවැන්ත පොදු සේව ව්‍යපෘති  මුල්‍ය අයෝජනය සහ  මුදල් සොයා ගැනිමට භාණ්ඩාගර බිල්පත් නිකුතුව

ජපාන මහා බැංකුව පවත්වාගෙන යන බැන්ක් රේට් එක 0 දක්වා ගෙන ඒම තුළින් මුදල් සංසරණය පහසු කිරීම.

  

• දැන් අබේ අගමැති වේලා මාස 6කට වැඩියි .ඉතිං ඔය සැලසුම් වලින් ප්‍රතිඵ්ලයක් පේන්න තියෙනවාද?

 ඔව්...ඇමරිකන් ඩොලරය තිබුනේ යෙන් 70 ගනන් වලට දැන් එක 100කට විතර ඇවිත් තියෙනවා.මෙහේ නිෂ්පාදනය කරන භාණ්ඩ විදේශයන්ට අලෙවි කිරිමේන් ලැබෙන  යේන් ප්‍රමාණය ඉහළ යනවා.ඒවාගේම කොටස වෙළඳ පොළ හිටපු ගමන් පොඩ්ඩක් කඩන් වැ‍ටුනත් ගිය අවුරුද්දට වැඩිය හොඳට රන් වෙනවා.

• දිගටම එහෙම තියෙයිද?

තව දවස් දෙකකින් ජපානේ ඉහළ මන්ත්‍රණ සභාවේ ජන්දේ පවතවනවා.සමික්ෂණ වාර්තා දක්වන්නේ අබේගේ රජය පහසුවේන්ම 50% වැඩි ආසන සංඛ්‍යාවක් දිනා ගනියි කියලා.ඒ හරහා අඩුම තරමේ අවුරුද්දු 3කටවත් ස්ථාවර දේශපාලන තත්වයක රට තුළ ගොඩ නැගීම සහ ජන්ද ප්‍රතිඵලත් එක්ක ජපාන කොටස් වෙළඳපොළ ධනාත්මක ඉහළ යාමක් බලාපොත්තු වෙන්න පුළුවන්. ඒතුළින් සමාගම් සේවකයින් සඳහා දෙසැම්බර් බෝනස් ප්‍රතිශතය මෑතකාලීනව ඉහළම අගය වෙන්න තියෙන ඉඩ වැඩියි.හැබැයි මේ හා සමාන තත්වයකම 2002දී ජපාන තැපල පුද්ගලිකරණය වුන මොහොතේ ඇති වුන.ජපාන තැපැල බැංකුව සතුව  දැවැන්ත ඉතිරිකිරීමේ ගිණුම් සංඛ්‍යාව තිබිම සහ පුද්ගලිකරණය තුළින් එම මුදල් වෙලඳපොළට පොම්ප කිරිම සිදු වුන මොහොතේ පොඩි ආර්ථික පිබිදීමක් ඇති වුනත් එය දිර්ඝ කාලිනව පැවැතුනේ නැහැ.

• ඒ කියන්නේ අබේනොමික්ස් වුනත් ෂුවර් නැහැ කියලාද?

 ඕනෑම ආර්ථික සැලසුමක් සාර්ථ්ක ආසර්ථක භාවය ගැන මුල ඉඳලම අනාවැකි කියන්න බැහැ.රේගන්ගේ සැලසුමේ වුනත් ඔහුගේ කාලයේදී අයවැය හිඟය දැවැන්තව ඉහළ ගියත් ආර්ථික කටයුතු පණ ගැන්වීම සාර්ථක වීම සිදුවුණා.එහි ප්‍රථිඵලයක් විදිහට 90 දී අයවැය හිඟය පියවා ගන්න ඇමරිකානු රජය සාර්ථක වුණා(ආණ්ඩු වෙනස් වුනත්)

අබේනොමික්ස් ගැන පළවෙන විවෙචන ඉහළයි.IMF විශ්ලෙෂකයෙකුත් අබේනොමික්ස් ආර්ථික අවදානමකට ඉඩ තියෙන බවට ප්‍රකාශ කරල තියෙනවා.ආන්ඩුව විවෙචනය කරන පුවත්පත් දැන් අළුත් වචනයක් නිපදවලා තියෙනවා" අබේනොරිස්ක්" කියලා.ඒ වාගෙම අහිමිවුණ අවුරුද්දු 20 මේ ආණ්ඩුව 30 කරලයි නතර වෙන්නේ කියලා මට්ටමේ විවේචනත් එල්ල වෙනවා.

පින්තුරය

Abenomics　 cartoon by Stephff

කලින් ලියපු ජපන් ආර්ථික ලිපි....

1. ජපන් අර්ථිකයේ හෙට එච්චර කළුවර නෑලු......හෑබැයි ෂුවර් නැහැ .අනිද්දාට තිත්ත කළුවර වෙන්නත්පුළුවනි!....(2012/02)
2. ජපානය ලෙඩ වෙලා........(2010/03)